'Iedereen is intussen mee met het verhaal'

Laten we eerst even terug gaan in de tijd. In 2005 was er het eerste Ringparkfeest, een feest rond het toen nog zotte idee om de Antwerpse Ring te overkappen. Wat is er intussen gebeurd?

Manu Claeys (stRaten-generaal en bestuurslid van Lantis): 'In 2004 hebben we met de burgerbeweging BorgerhouDt van Mensen het idee gelanceerd om in Borgerhout, het meest versteende en dichtstbevolkte stadsdeel van Vlaanderen, de Ring over een afstand van 1,8 kilometer te overkappen. Tijdens het eerste Ringparkfeest in 2005 hebben we hiervoor veel mensen enthousiast kunnen maken. En kijk, een jaar later was dat hoog gegrepen idee al opgenomen in het Structuurplan Antwerpen. De stad heeft vervolgens laten onderzoeken of een overkapping van Schijnpoort (Sportpaleis) tot Berchem Station interessant zou zijn. De uitslag van die studie: een overkapping van de volledige Ring is haalbaar en betekent een grote meerwaarde voor de leefbaarheid in de stad.'

Peter Vermeulen (Ringland): 'In 2014 is vandaaruit Ringland ontstaan, als pleitbezorger voor de volledige overkapping van de Ring en voor een andere sturing van het verkeer over die Ring. Er zijn dat jaar veel acties geweest, we zijn bijvoorbeeld met tienduizend enthousiaste Antwerpenaren samengekomen in Park Spoor Noord. Dat maakte indruk op de politici. In 2015 hebben we het tweede Ringparkfeest georganiseerd en een jaar later is overkappingsintendant Alexander D'Hooghe aangesteld. En in 2017 hebben de burgerbewegingen met de Vlaamse regering, de stad Antwerpen en de haven het Toekomstverbond gesloten, een akkoord met daarin de belofte van het overkappen van de Ring.'

Claeys: 'Op zaterdag 24 mei vieren we het derde Ringparkfeest. Intussen zijn de noordelijke ringparken vergund en deels in werf. Het gaat om de ringparken Noordkasteel, Groenendaal, Lobroekdok en Het Schijn, die bovenop en rondom de overkapte Ring komen.'

Vermeulen: 'Die noordelijke ringparken bleven aanvankelijk beperkt tot enkele kleinere, eerste testprojecten, maar intussen worden ze mee met de Oosterweelverbinding gerealiseerd. Hier en daar zijn ze stevig uitgebreid.'

Die ringparken zijn vergund en deels in werf, dus ook de ­financiering is rond?

Claeys: 'Die ringparken zitten deels mee in het financieringsmodel van Oosterweel, geld dat door de Vlaamse overheid en de Europese Investeringsbank wordt geleend over een periode van veertig jaar. Leningen die door tolheffingen in de Schelde-, de Liefkenshoek- en de Kennedytunnel volledig worden terugbetaald. De rest wordt gefinancierd door de stad Antwerpen.'

Wanneer kunnen we van die ringparken genieten?

Claeys: 'De overkappingen op de noordelijke Ring zullen tegen 2030-2031 klaar zijn, als de onderbouw, de snelweg klaar is. De werken aan de Oosterweelverbinding zelf zullen in 2033 rond zijn. Laten we zeggen dat de ringparken ook vanaf dan gebruiksklaar zullen zijn.'

Dat is nog heel ver weg.

Claeys: 'We voelen inderdaad veel ongeduld. Ook voor Lantis, de Vlaamse overheid en de stad Antwerpen is het belangrijk om al op kortere termijn iets tastbaars te kunnen tonen. Dat zal ook gebeuren. Vanaf volgend jaar is het delivery time. Ringpark West op Linkeroever, 80 hectare groot, is helemaal klaar in de zomer van 2026. Ook elders zullen einde 2026 onderdelen van de ringparken klaar zijn. Zoals Pomppark Zuid aan de Desguinlei of de Merksemse Tuinen aan de Masurebrug, projecten die al gerealiseerd kunnen worden buiten de werfzone van de Ring zelf. In 2027 zal ook al een deel van ringpark Het Schijn, in de omgeving van het Sportpaleis, opgeleverd worden als onderdeel van het grotere park dat later op de overkapping komt.'

Hoe zit het met de overkapping van de zuidelijke Ring, tussen Borgerhout en de Kennedy­tunnel?

Claeys: 'Vorig jaar zijn we met de intendant, de studiebureaus en de administraties gestart met het uittekenen van de overkapping van de zuidelijke Ring. Dat heeft redelijk lang op zich laten wachten omdat alle energie en budgetten gericht waren op de noordelijke ringparken. Er zijn intussen batenanalyses gemaakt en daaruit is gebleken dat vooral in de zone Borgerhout en Deurne extra grote winsten te halen zijn met een zo groot mogelijke overkapping.'

Claeys: 'Deze zone komt bovenaan de prioriteitenlijst. Uit de eerste ontwerpoefeningen kunnen we afleiden dat er een park van 15,8 hectare kan worden gerealiseerd door het verleggen van de Singel – naar de andere kant van en boven op de Ring en dat in de hele zone van de Plantin en Moretuslei en de Stenenbrug. Met dit toekomstige ringpark De Knoop krijgen 53.000 omwonenden binnen 800 meter afstand een groen park voor de deur. Het aanbod wijkgroen stijgt er van 0,7 vierkante meter per inwoner naar 8 vierkante meter, de norm voor groen.'

Vermeulen: 'We willen dat het volledige plan van de overkapping van de zuidelijke Ring tegen het einde van volgend jaar klaar is. Dat is nodig om de bouwaanvraag tegen het einde van de legislatuur rond te hebben. De volgende regering moet er dan voor zorgen dat de overkapping wordt vergund en de werven worden opgestart. Die werken sluiten dan mooi aan op de afwerking van de ringparken op de noordelijke overkappingen in 2033.'

Jullie hebben er vertrouwen in dat dit zal gebeuren? Dat er geld voor is?

Claeys: 'Iedereen is ervan overtuigd dat dit moet gebeuren. De politici, de intendant, de stad Antwerpen, de administraties. Onze ervaring is dat naarmate de voorontwerpen definitieve ontwerpen worden ook de centen worden gevonden. Het heeft geen zin om nu al budgetten in te plannen die pas vanaf 2030 nodig zijn.'

Vermeulen: 'Er is geen ander project dat zo veel positieve impact heeft op de leefbaarheid, de gezondheid, het groen, het klimaat van een hele agglomeratie. De terugverdieneffecten zullen gigantisch zijn. Hoe langer we het hele verhaal uitstellen, hoe hoger de kosten zullen oplopen, ook rond gezondheid bijvoorbeeld. Intussen blijft het voor ons hard werken om deze noodzakelijke projecten en investeringen blijvend onder de aandacht te houden.'

Het lijkt allemaal heel traag vooruit te gaan?

Claeys: 'We werken alle dagen hard om er mee voor te zorgen dat die overkappingen en ringparken er effectief komen. Maar ik moet toegeven dat ik bij het afsluiten van het Toekomstverbond onderschat heb dat de burgerbewegingen ook noodzakelijk zijn om het tempo en de drive aan te jagen. Alle processen duren langer dan we hopen. Dat heeft onder meer te maken met verkiezingen en de wissel van politiek – we hebben de voorbije tien jaar drie ministers van Mobiliteit gehad – en ook met het gebrek aan capaciteit, zowel bij de administraties als in de studiebureaus, die overbevraagd zijn.'

Vermeulen: 'Bovendien is Luc Hellemans, de CEO van Lantis, in maart overleden. Hij was veel meer dan CEO, hij had een hart voor het Toekomstverbond en dan vooral vanuit het oogpunt van de versterking van de leefbaarheid door de vergroening van Antwerpen. Hij heeft er bijvoorbeeld voor gezorgd dat de financiering van de ringparken deel uitmaakt van Oosterweel. We hopen op een waardige opvolger van Luc. Intussen moeten we de drive en het tempo inderdaad hoog houden. En ook al is er de voorbije twee jaar op een aantal punten te weinig vooruitgang geboekt, elke stap die we zetten, is er een vooruit.'

Jullie doen dus nog even voort. In 2035 volgt dan een vierde Ringparkfeest?

Claeys: 'Over tien jaar is Antwerpen een volledig nieuwe, groene stad. Op het vierde Ringparkfeest vieren we een stad die wat betreft bereikbaarheid, groen, gezondheid, leefbaarheid en klimaat gigantisch is verbeterd.'

Vermeulen: 'We zullen dan de realisaties vieren die noodzakelijk zijn voor de modal shift, voor een verkeersstroom die voor minstens de helft duurzaam is. In vergelijking met vier jaar geleden is het besef, het bewustzijn en de politieke wil om rond die modal shift te werken eindelijk echt gegroeid. Het Routeplan 2030 staat klaar, de Vlaamse regering heeft er met drie nieuwe sneltramlijnen en het Ringspoor een aantal projecten uit geselecteerd om op korte termijn way up te gaan. De Vervoerregio zal dit oppakken.'

'Goed nieuws is dat er een werkplatform komt waardoor de samenwerking tussen de verschillende instanties beter kan worden georganiseerd. Wij zelf blijven in de werkbanken mee sleutelen aan de grotere projecten en hopen via meer participatie en een betere samenwerking tussen de gemeenten van de hele Vervoerregio, ook op lokaal vlak meer stappen vooruit te kunnen zetten.'

Ringparkfeest, 24 mei van 14 tot 17 uur. Naast parking West Rivierenhof, Turnhoutsebaan, Deurne

Karin Vanheusden

• Dit interview verscheen in Gazet van Antwerpen op 24 mei 2025.
• Beluister ook het interview met Manu Claeys op Radio Centraal (24 mei 2025)
• Lees ook het interview in Het Laatste Nieuws (17 mei 2025): 'Hiermee trekken we Rivierenhof mee tot tegen binnenstad', evenals het verslag (26 mei 2025).
• Bekijk ook het verslag op ATV: Regen houdt bezoekers Ringparkfeest niet tegen: 'Samen vooruitblikken naar de overkapping van de Ring'. 
• Lees op onze blog ook Manu over waarom we om de tien jaar feesten voor ringpark De Knoop.
• Lees ook Welkom op het derde Ringparkfeest.
• Bekijk ook het beeldverslag.