Uitdagingen

De onmiddellijke en volledige overkapping van de noordelijke Ring

In 2020 verkreeg Lantis de omgevingsvergunning voor de aanleg van de Oosterweelverbinding en de heraanleg van het noordelijke deel van de Ring op de rechteroever. In die plannen wordt de overkapping nog maar gedeeltelijk gerealiseerd. De volledige overkapping is doorgeschoven naar de volgende fase. Dat zou betekenen dat tien jaar na de eerste bouwfase en de (tijdelijke) omgevingsaanleg, een nieuwe werf opgestart moet worden voor de overkapping. 

Ringland pleit ervoor om de volledige overkapping meteen tijdens de eerste fase te realiseren. Dat is goedkoper en vermijdt bijkomende overlast voor de omgeving. Op aandringen van de burgerbewegingen gaf Vlaams minister van Mobiliteit Lydia Peeters in het voorjaar van 2021 Lantis de opdracht te onderzoeken hoe de leefbaarheidsprojecten Groen Hart Merksem-Luchtbal, Dam-Lobroekdok en Schijnpoort al tijdens de werken voor de Oosterweelverbinding kunnen worden uitgevoerd, en of ook de resterende gaten meteen dicht kunnen. Daarvoor is een nieuwe werkbank opgericht, waaraan ook de burgerbewegingen participeren.

De zuidelijke Ring overkappingsklaar maken

Met de overkapping van de zuidelijke Ring (van de Kennedytunnel tot het knooppunt E313/E34) wordt pas begonnen in de tweede fase, na de bouw van de Oosterweelverbinding. In afwachting worden wel al de Ringparken Zuid en Groene Vesten ontworpen. Die hebben de bedoeling de leefbaarheid voor de omwonenden al te verbeteren. Om te voorkomen dat een deel van die parken weer moet sneuvelen als de werf voor de overkapping wordt opgestart, pleit Ringland ervoor het ontwerp al meteen overkappingsklaar te maken. Daarvoor moet in de eerste fase bv. al meteen de ‘vierde koker’ worden gebouwd. Het grote voordeel is dat het Ringpark erbovenop dan meteen definitief gerealiseerd kan worden. Lees meer

De gaten in de overkapping wegwerken

Wegens de Europese wetgeving op tunnelveiligheid en gevaarlijk transport zouden in de overkapping op verschillende plaatsen nog ‘gaten’ noodzakelijk blijven. Ringland maakt zich sterk dat het ontwerp voor een volledige overkapping – mede dankzij het alternatieve Haventracé – de toets aan deze wetgeving doorstaat, en dat er geen verlengde openingen nodig zijn voor de in- en uitvoegende rijstroken of voor potentieel explosiegevaar.

Daarnaast wordt nog gezocht naar oplossingen voor de vervuilde lucht in de tunnels. Ringland ziet drie uitwegen. In eerste instantie is de modal shift naar duurzamere alternatieven (fiets, openbaar vervoer) essentieel om de uitstoot van het verkeer zo veel mogelijk te beperken. Ten tweede verwacht Ringland veel van innovatieve ontwikkelingen in de techniek om vervuilde lucht te filteren. De experts verwachten nog een sterke technologische vooruitgang tegen dat de werf voltooid is. De overkapping biedt alvast de mogelijkheid om de emissies te capteren in plaats van ze ongecontroleerd los te laten. Ten slotte zal de elektrificatie van het verkeer tegen die tijd al ver gevorderd zijn, wat de stikstofdioxides en het fijnstof grotendeels zal elimineren. Lees meer

Een veilige overgang van het gescheiden naar het gemengd verkeer

Op de zuidelijke Ring wordt het verkeer gescheiden in aparte tunnels voor doorgaand en stadsregionaal verkeer. Op de noordelijke Ring wordt dat systeem weer gemengd. Die overgang moet op een veilige manier gebeuren. Experts van Lantis en de burgerbewegingen buigen zich over deze kwestie in een aparte werkbank.

Een optimale ontwikkeling van het groene dak over de Ring

De overkapping biedt heel wat mogelijkheden voor meer groen en stadsontwikkeling. Het zal erop aankomen een goed evenwicht te vinden. Het kan niet de bedoeling zijn dat het hele dak of de rand ervan volgebouwd wordt, noch dat wonen langs de overkapping onbetaalbaar wordt. Ringland pleit ervoor na te gaan hoe de baten naar de burgers en de overheid vloeien in plaats van naar ontwikkelaars. De stad Antwerpen heeft ondertussen de ‘Hoederentiteit’ opgericht. Die moet de ontwikkelingsmogelijkheden in de Ringzone en de financiering daarvan onderzoeken.

Een breed gedragen project dankzij burgerparticipatie

Ringland ijvert voor de structurele uitbouw van een deliberatieve democratie als complement van een louter representatieve. De verdere uitbouw en werking van de Werkgemeenschap is daarbij de sleutel. Dat inhoudelijke en politieke samenwerkingsverband is een van de pijlers van het Toekomstverbond. 

Voorlopig ontbreekt een degelijke ‘procesarchitectuur’ en planningsaanpak nog, wat soms tot conflicten leidt. De verschillende stakeholders hebben inhoudelijk andere bekommernissen, visies en uitgangspunten, en een medium voor grondig inhoudelijk overleg en ontwerp ontbreekt. Ringland pleit daarom voor:

• een leidende ambtenaar en een team van verantwoordelijke ambtenaren van AWV, MOW en de stad, allen met een duidelijke taak en mandaat.
• een duidelijke positie en taak van de intendant.
• een gemengd plannings- en ontwerpteam geleid door iemand met planningservaring. Ofwel blijven de verschillende teams naast elkaar werken en ageren, maar dan moet een sterk overleg- en beslissingsteam de knopen doorhakken, waarbij alle teams zich daarbij neerleggen. Vaak leidt dat tot tijdverlies.
• gegarandeerde vertegenwoordiging van de burgerbewegingen in dat team.

Ringland wil zijn sterke band met de brede bevolking behouden en zoekt naar manieren hoe we dat leer- en emancipatorisch proces voort kunnen zetten.

Een betaalbare overkapping

Van meet af aan was Ringland overtuigd van de rendabiliteit van een overkapping: ze brengt meer op dan dat ze kost. Denk maar aan vlottere mobiliteit, betere leefbaarheid en dus betere volksgezondheid. De burgerbeweging ijvert dan ook voor een grondig onderzoek naar de financieringsmogelijkheden. Belangrijke thema’s die daarbij belicht moeten worden zijn de kostenraming voor de verschillende deelprojecten, een overzicht van de financiering en de terugverdienmodellen (tolheffing, verkeerssturing, stadsontwikkeling…). 

Daartoe is, op aandringen van de burgerbewegingen en in samenwerking met de Universiteit Antwerpen, een werkbank Financiering opgericht. Die tekent in overleg met alle stakeholders een financieringsmodel uit. Ook de ontwikkelingsmogelijkheden in de Ringzone en de financiering daarvan moeten onderzocht worden. De stad Antwerpen heeft daarvoor al de ‘Hoederentiteit’ opgericht.

Een optimale ontwikkeling van het Haventracé

Het Haventracé – bestaande uit de nieuwe, ingetunnelde A102, een versterkte Tijsmanstunnel en de E34 – moet het doorgaande en havenverkeer wegleiden van de Ring. De werkbanken voor de ontwikkeling van het Haventracé kenden een aarzelende start en moeten nu een versnelling hoger schakelen. Ook daar zitten de burgerbewegingen mee aan tafel. 

Een ambitieuze modal shift

De modal shift blijft voor Ringland een van de speerpunten om het overkappingsverhaal te doen slagen. De reorganisatie van de Antwerpse Ring staat of valt met een switch naar meer duurzame verplaatsingen. 

Ringland pleit actief voor meer en kwaliteitsvoller openbaar vervoer in de hele vervoerregio (32 steden en gemeenten). Opdat bussen en trams een volwaardig alternatief kunnen zijn voor het autoverkeer moet de doorstroming beter. Er is ook nood aan complementaire regionale sneltramlijnen en een performant en frequent voorstedelijk treinnetwerk. Voorts kan en moet ook de fietsinfrastructuur veel beter.

Zorro, het burgerplatform van Ringland in de zuidoostrand, en het burgeronderzoek Straatvinken zijn twee initiatieven van Ringland om de modal shift te bevorderen. (30.6.2021)