Uitdagingen

We staan vandaag dichter bij een overkapping dan ooit tevoren, en dat is de verdienste van de burgerbewegingen. Ringland heeft intussen al een flink stuk van de weg afgelegd en successen geboekt. Toch brengt de toekomst nog tal van uitdagingen die voor Ringland essentieel zijn om de droom van een volledige overkapping te verwezenlijken. Ringland zal zich samen met zijn bondgenoten stRaten-generaal en Ademloos blijven inzetten voor de realisatie van volgende, essentiële ambities.

Zo weinig mogelijk hinder op werf noordelijke Ring

Dankzij pleidooien en acties van Ringland gebeuren de werken op de noordelijke Ring ‘ineens tegoei’: de leefbaarheidsprojecten (ringparken Groenendaal, Lobroekdok en Schijnpoort en het Groen Hart Merksem-Luchtbal)  worden tégelijk met – en dus niet pas na – de Oosterweelverbinding gerealiseerd (zie realisaties). 

De burgerbewegingen dringen er bij Lantis en de aannemers voorts op aan dat de werfinrichting gebeurt met zo weinig mogelijk hinder voor de omwonenden. Groen mag enkel verdwijnen wanneer het echt niet anders kan en het verlies moet gecompenseerd worden. 

Bij het niet-verdiepte Groen Hart moet voldaan worden aan de voorwaarden in verband met luchtkwaliteit en geluidsreductie. Ten slotte moet nog bekeken worden of er op basis van de studies van de Universiteit Antwerpen nog verbeteringen mogelijk zijn aan de noodzakelijke openingen in de kap over de verdiepte Ring.


De zuidelijke Ring overkappingsklaar maken

Met de overkapping van de zuidelijke Ring (van de Kennedytunnel tot het knooppunt E313/E34) wordt pas begonnen in de tweede fase, idealiter in 2028 bij het afronden van de werken voor de Oosterweelverbinding en de daarmee gepaard gaande aanleg van de noordelijke Ringparken. In afwachting worden wel al de Ringparken Zuid en Groene Vesten ontworpen. Die hebben de bedoeling de leefbaarheid voor de omwonenden al te verbeteren. Om te voorkomen dat een deel van die parken weer moet sneuvelen als de werf voor de overkapping wordt opgestart, pleit Ringland ervoor het ontwerp al meteen overkappingsklaar te maken. Daarvoor zou in de eerste fase bv. al meteen de ‘vierde koker’ moeten worden gebouwd. Het grote voordeel is dat het Ringpark erbovenop dan meteen definitief gerealiseerd kan worden. Lees meer over de vierde koker 

Voorts moet ook werk gemaakt worden van het ontwerp van de knoop Zuid, als onderdeel van de overkappingsplannen.


De gaten in de overkapping wegwerken

Wegens de Europese wetgeving op tunnelveiligheid en gevaarlijk transport zouden in de overkapping op verschillende plaatsen nog ‘gaten’ noodzakelijk blijven. Bij brand bv. moet de rook afgevoerd kunnen worden.

Ringland maakt zich sterk dat het ontwerp voor een volledige overkapping de toets aan de wetgeving doorstaat, en dat er geen verlengde openingen nodig zijn voor de in- en uitvoegende rijstroken of voor potentieel explosie- en rookgevaar. Daar zijn meerdere argumenten voor. 

De noodzakelijke modal shift moet leiden tot minder auto- en vrachtverkeer, wat betekent: minder gevaarlijke weefbewegingen en dus minder ongevallen. Ook een veiliger verkeerssysteem in de gescheiden tunnels (voor stadsregionaal en doorgaand verkeer) draagt bij aan vlotter en veiliger verkeer. Ten derde helpt bij accidenten degelijk verkeersmanagement (met toeritdosering, dynamische snelheidsregimes, omleidingen of maatregelen voor ADR-A-transport...) de files te beperken.

Daarnaast wordt nog gezocht naar oplossingen voor de vervuilde lucht in de tunnels. Ook daar ziet Ringland drie uitwegen. In eerste instantie is opnieuw de modal shift naar duurzamere alternatieven (fiets, openbaar vervoer) essentieel om de uitstoot van het verkeer zo veel mogelijk te beperken. Ten tweede verwacht Ringland veel van innovatieve ontwikkelingen in de techniek om vervuilde lucht te filteren. De experts verwachten nog een sterke technologische vooruitgang tegen dat de werf voltooid is. De overkapping biedt alvast de mogelijkheid om de emissies te capteren en te compartimenteren via langs- en dwarsventilatie, in plaats van ze ongecontroleerd los te laten. Ten slotte zal de elektrificatie van het verkeer tegen die tijd al ver gevorderd zijn, wat de stikstofdioxides en het fijnstof grotendeels zal elimineren. Lees meer


Een veilige overgang van het gescheiden naar het gemengd verkeer

Op de zuidelijke Ring wordt het verkeer gescheiden in aparte tunnels voor doorgaand en stadsregionaal verkeer. Op de noordelijke Ring wordt dat systeem weer gemengd. Die overgang moet op een veilige manier gebeuren. Experts van Lantis, het team van de intendant, AWV en de burgerbewegingen buigen zich over deze kwestie in een aparte werkbank.

Een optimale ontwikkeling van het groene dak over de Ring

De overkapping biedt heel wat mogelijkheden voor meer groen en stadsontwikkeling. Het zal erop aankomen een goed evenwicht te vinden. Het kan niet de bedoeling zijn dat het hele dak of de rand ervan volgebouwd wordt, noch dat wonen langs de overkapping onbetaalbaar wordt. De stad Antwerpen heeft ondertussen de ‘Hoederentiteit’ opgericht. Die moet de ontwikkelingsmogelijkheden in de Ringzone en de financiering daarvan onderzoeken.

Een breed gedragen project dankzij burgerparticipatie

Ringland ijvert voor de structurele uitbouw van een deliberatieve democratie als complement van een louter representatieve. De verdere uitbouw en werking van de Werkgemeenschap is daarbij de sleutel. Dat inhoudelijke en politieke samenwerkingsverband is een van de pijlers van het Toekomstverbond. 

Voorlopig ontbreekt een degelijke ‘procesarchitectuur’ en planningsaanpak nog, wat soms tot conflicten leidt. De verschillende stakeholders hebben inhoudelijk andere bekommernissen, visies en uitgangspunten, en een medium voor grondig inhoudelijk overleg en ontwerp ontbreekt. Ringland pleit daarom voor:

  • een leidende ambtenaar en een team van verantwoordelijke ambtenaren van AWV, MOW en de stad, allen met een duidelijke taak en mandaat.
  • een duidelijke positie en taak van de intendant.
  • een gemengd plannings- en ontwerpteam geleid door iemand met planningservaring. Ofwel blijven de verschillende teams naast elkaar werken en ageren, maar dan moet een sterk overleg- en beslissingsteam de knopen doorhakken, waarbij alle teams zich daarbij neerleggen. Vaak leidt dat tot tijdverlies.
  • gegarandeerde vertegenwoordiging van de burgerbewegingen in dat team.

Ringland wil zijn sterke band met de brede bevolking behouden en zoekt naar manieren hoe we dat leer- en emancipatorisch proces voort kunnen zetten.

Een betaalbare overkapping

Van meet af aan was Ringland overtuigd van de rendabiliteit van een overkapping: ze brengt meer op dan dat ze kost. Denk maar aan vlottere mobiliteit, betere leefbaarheid en dus betere volksgezondheid. De burgerbeweging werkt daarom mee aan een  grondig onderzoek naar de financieringsmogelijkheden. Belangrijke thema’s die daarbij belicht moeten worden zijn de kostenraming voor de verschillende deelprojecten, een overzicht van de financiering en de terugverdienmodellen (tolheffing, verkeerssturing, stadsontwikkeling…). 

Daartoe is, op aandringen van de burgerbewegingen en in samenwerking met de Universiteit Antwerpen, een werkbank Financiering opgericht. Die tekent in overleg met alle stakeholders een financieringsmodel uit. Ook de ontwikkelingsmogelijkheden in de Ringzone en de financiering daarvan moeten onderzocht worden. De stad Antwerpen heeft daarvoor al de ‘Hoederentiteit’ opgericht.

Een optimale ontwikkeling van het Haventracé

Het Haventracé – bestaande uit de nieuwe, ingetunnelde A102, een versterkte Tijsmanstunnel en de E34 – moet het doorgaande en havenverkeer wegleiden van de Ring. De werkbanken voor de ontwikkeling van het Haventracé kenden een aarzelende start en moeten nu een versnelling hoger schakelen. Ook daar zitten de burgerbewegingen mee aan tafel. 

Een ambitieuze modal shift

De modal shift blijft voor Ringland een van de speerpunten om het overkappingsverhaal te doen slagen. De reorganisatie van de Antwerpse Ring staat of valt met een switch naar meer duurzame verplaatsingen. 

Ringland pleit actief voor meer en kwaliteitsvoller openbaar vervoer in de hele vervoerregio (32 steden en gemeenten). Opdat bussen en trams een volwaardig alternatief kunnen zijn voor het autoverkeer moet de doorstroming beter. Er is ook nood aan complementaire regionale sneltramlijnen en een performant en frequent voorstedelijk treinnetwerk. Voorts kan en moet ook de fietsinfrastructuur veel beter.

Zorro, het burgerplatform van Ringland in de zuidoostrand, en het burgeronderzoek Straatvinken zijn twee initiatieven van Ringland om de modal shift te bevorderen. De werking van Zorro is helaas op een lager pitje gezet door gebrek aan financiële middelen. Het jongste initiatief van Zorro, Tramvinken, loopt nog wel door. Ook dat is een onderzoek door burgers, in samenwerking met TreinTramBus. Vrijwilligers noteren met de secondewijzer in de hand structurele vertragingen van het tramverkeer, evenals de oorzaken daarvan. De resultaten worden gepresenteerd aan De Lijn en de wegbeheerders, zodat de knelpunten kunnen worden aangepakt. 

Ringland is ten slotte mede-oprichter van de Modal Shift Coalitie, een samenwerkingsverband van een 30-tal organisaties die onder leiding van de Bond Beter Leefmilieu de overheid onder druk zet om werk te maken van de transitie naar duurzamer verkeer. In oktober 2023 lanceerde de Coalitie een petitie om een hoorzitting in het Vlaams Parlement af te dwingen.
 

(Update 31.12.2023)