Burgerwetenschappen
Meten is weten. Wie concrete toekomstplannen uittekent, moet zich baseren op feiten. Waar er hiaten zitten in het cijfermateriaal, gaat Ringland zelf aan de slag, samen met burgers. Die helpen graag mee aan eenvoudig wetenschappelijk onderzoek.
Zo ontwikkelde de Ringland Academie de citizen-scienceprojecten CurieuzeNeuzen en Straatvinken. De ideale manier om burgers te betrekken, om met onderzoekscentra en bedrijven samen te werken voor de gegevensanalyse en om de maatschappelijke agenda te bepalen. Inmiddels genieten CurieuzeNeuzen en Straatvinken internationale belangstelling. Het is burgerparticipatie ten top.
Ook bij Zorro, het burgerplatform voor de modal shift in de zuidoostrand, zijn het burgers die het heft in handen nemen. Om de modal shift te bevorderen ontwikkelden ze de tool Modal Selfie.
Vanuit Zorro groeide ook het project Tramvinken, een onderzoek naar de doorstroming van de trams in Antwerpen.
Lees hier tips over het opzetten van een burgerwetenschapsonderzoek in Het Ringland Boek. (p. 105-109)
CurieuzeNeuzen
CurieuzeNeuzen meet met de hulp van duizenden burgers de luchtkwaliteit. In 2016 namen na een oproep van Ringland 2.000 Antwerpenaren deel. Ze hingen vier weken lang een set met meetbuisjes aan de straatzijde van hun woning. Die buisjes brachten de luchtvervuiling door stikstofdioxide (NO2) in kaart. Het CurieuzeNeuzen-onderzoek in Antwerpen was een internationale primeur: voor het eerst werd de luchtkwaliteit in een grote stad zo gedetailleerd in kaart gebracht.
Het was een initiatief van de Ringland Academie in samenwerking met onderzoekers van de VUB, de UAntwerpen en HIVA - KU Leuven en werd bekroond met de Jaarprijs 2017 voor Wetenschapscommunicatie.
Dankzij het succes van de eerste editie werd het onderzoek vanaf 2018 uitgerold over heel Vlaanderen. Voor CurieuzeNeuzen Vlaanderen sloegen de UAntwerpen en HIVA - KU Leuven de handen in elkaar met de Vlaamse Milieumaatschappij en De Standaard.
Straatvinken en straat-O-sfeer
Voor Straatvinken tellen burgers sinds 2018 op een donderdag in mei jaarlijks een uurtje het verkeer in hun straat. Die data vormen de basis voor de opvolging van de modal shift naar duurzamer verkeer, een van de engagementen uit het Toekomstverbond dat de Antwerpse burgerbewegingen in 2017 afsloten met de Vlaamse overheid en de stad Antwerpen.
Aan de verkeerstelling is sinds 2019 ook de leefbaarheidsbevraging straat-O-sfeer gekoppeld. Daarmee vertellen deelnemers aan de hand van 20 indicatoren (verkeer, sociale aspecten, omgeving en inrichting, …) en een persoonlijk verhaal hoe ze de leefbaarheid van hun straat ervaren. Met de leefbaarheidsrapporten in de hand kunnen burgers het thema op de tafel van de lokale beleidsmakers brengen. Ze bieden zelfs handvatten bij de herinrichting van straten.
Straatvinken is een samenwerking tussen de Ringland Academie, de UAntwerpen en HIVA - KU Leuven. Sinds 2020 kunnen burgers in heel Vlaanderen mee tellen.
Modal Selfie
De modal shift, hoe begin je daaraan? De beste manier is om je auto te laten staan. Maar is dat wel zo eenvoudig? Als je wil dat meer mensen fietsen, moet de infrastructuur in orde zijn, van fietspaden tot fietsenstallingen. En als je wil dat ze de tram of de trein nemen, moeten het aanbod en het comfort optimaal zijn. Maar zelfs dan heb je geen enkele garantie dat de modal shift naar duurzamer verkeer gerealiseerd wordt. Daarvoor is er bij zo veel mogelijk burgers ook een mental shift nodig. Elke verplaatsing is immers een individuele keuze. Wat is je persoonlijke 'modal split'? Kan die ook duurzamer?
Zorro, het burgerplatform van Ringland in de zuidoostrand, ontwikkelde de Modal Selfie. Met die eenvoudige tool kan je de modal shift écht waarmaken.
Tramvinken
Tramvinken werd in 2022 gelanceerd in de schoot van het burgerplatform Zorro. In samenwerking met de reizigersorganisatie TreinTramBus vond toen een eerste globaal doorstromingsonderzoek naar alle tramlijnen in Antwerpen plaats. In 2023 werden de tramlijnen 1, 3, 5, 8, 9, 10 en 24 gemeten. Met de secondewijzer in de hand noteerden vrijwilligers elke vertraging en gingen ze desgevallend de oorzaak na.
Het initiatief bouwt voort op de beslissing van de Vlaamse overheid om de modal shift waar te maken. Ringland en TreinTramBus formuleren aanbevelingen voor De Lijn en de andere betrokken instanties. In overleg worden knelpunten aangepakt.
Community Service Learning (CSL)
Ook studenten zijn geïnteresseerd om Ringland waar te maken. De masteropleiding Stedenbouw en Ruimtelijke Planning aan de Universiteit Antwerpen biedt hun via het opleidinsgonderdeel Community Service Learning de kans academisch leren te combineren met maatschappelijk engagement. Zo bogen enkele studenten zich al over de vraag hoe ze (toekomstige) stedenbouwkundigen kunnen inspireren om te werken aan grote infrastructuurprojecten zoals Ringland en om burgerparticipatie te integreren in hun project. Daartoe ontwikkelden ze een … ganzenbord voor stedenbouwkundigen.