Gedaan met Koning Auto
Opinie van Ringland naar aanleiding van de resultaten van CurieuzeNeuzen Vlaanderen in De Standaard.
De resultaten van CurieuzeNeuzen kleuren Antwerpen bloedrood en dat was te verwachten. Ook bij het Ringland-onderzoek van twee jaar geleden lagen de waarden aan stikstofdioxide in de stad ruim hoger dan wat de Wereldgezondheidsorganisatie aanvaardbaar vindt. Dat er sindsdien nauwelijks verbetering is, is een stevige wake-upcall voor onze (toekomstige) verkozenen. De ambities moeten fors omhoog. Minder autoverkeer en meer duurzaam vervoer: dat moet het belangrijkste beleidsdoel zijn in de nieuwe bestuursperiode. In Antwerpen gaat dat samen met de volledige overkapping van de Ring, de hefboom voor de uitbouw van een leefbare en gezonde stad.
In maart 2017 sloten de Vlaamse overheid en de stad Antwerpen het Toekomstverbond met Ringland, Ademloos en stRaten-generaal. Daarin is een 'modal shift' afgesproken waarbij het aandeel van 'duurzaam verkeer' - te voet, per fiets of het openbaar vervoer - tegen 2030 omhoog moet van de huidige 30 procent naar 50 procent. En het autoverkeer omlaag moet naar eveneens 50 procent. Voor de 33 steden en gemeenten van de Vervoerregio Antwerpen bleek die 50/50-verhouding het hoogst haalbare.
Voorbeeld? Kopenhagen!
De Antwerpse schepen van Mobiliteit, Koen Kennis (N-VA), zei onlangs dat die beoogde split 50/50 al zo goed als gerealiseerd is in de binnenstad. De lage-emissiezone speelt daar er een rol in, maar Straatvinken (het tweede burgeronderzoek van de Ringland Academie) heeft vastgesteld dat die 50/50 zeker nog niet geldt in de hele kernstad. Rustige woonstraten compenseren er immers de mindere resultaten op de invalswegen.
CurieuzeNeuzen toont nu duidelijk aan dat die 50/50-verhouding niet volstaat. Net zoals in Kopenhagen of Zürich moet Antwerpen naar een modal split van 30/70, met hoogstens 30 procent autoverplaatsingen en minstens 70 procent duurzame alternatieven, zowel in de stad als in de rand. Daar kunnen we geen tien jaar meer op wachten.
De oplossingen kennen we: een aantrekkelijke publieke ruimte voor voetgangers met genoeg groen en water, rust- en speelplekken, een sterk uitgebouwd en veilig fietsnetwerk, en een attractief netwerk voor openbaar vervoer met een verdubbeling van de commerciële snelheid en een maximale doorstroming. Een concreet voorbeeld is de Turnhoutsebaan, met voldoende ruimte voor fietsers én trams, zowel boven als onder de grond.
Voor sommige verplaatsingen blijven auto's nuttig en nodig, maar het teveel aan vermijdbaar autogebruik maakt dat ze niet alleen het 'zacht verkeer' hinderen, maar ook elkaar. Samen palmen ze ook te veel schaarse ruimte in, ook als ze stilstaan. Ook daarvoor is een innovatief beleid nodig, met meer deelauto's en een drastisch ander parkeerbeleid. Verder moet voor goederenverkeer een systeem ontwikkeld worden, op schaal van de stadsregio, met distributiecentra aan de rand en verdere verdeling met (elektrische) fietskarren en bestelwagens.
CurieuzeNeuzen toont voorts aan dat het verkeer op de Antwerpse Ring sterk bijdraagt aan de luchtvervuiling in de hele stad. De volledige overkapping van de Ring moet de komende tien jaar dan ook de topprioriteit zijn als hefboom voor de uitbouw van een gezonde en leefbare stad. Dat project heeft bovendien een zeer grote impact op ongeveer elk stedelijk beleidsdomein: groen en milieu, klimaat en gezondheid, mobiliteit en wonen, sociaal beleid en stadsontwikkeling, waterhuishouding en energie, haven en economie, enzovoort.
Het nieuwe stadsbestuur moet alles uit de kast halen voor de volledige overkapping. De voorlopig geselecteerde deelprojecten volstaan niet, ze moeten ingebed worden in de volledige overkapping en mogen die vooral niet vertragen.
In samenwerking met de Vlaamse overheid moet het nieuwe stadsbestuur dringend werk maken van een globale planning, een realistische financiering en concrete realisatie tegen uiterlijk 2030.
Daarvoor zijn dringend aanvullende studies nodig. Die moeten er mee voor zorgen dat de geplande 'gaten' verdwijnen - of alleen op de juiste plekken terechtkomen - en dat er innovatieve zuiveringssystemen ontwikkeld worden. Er is ook een breder beleid nodig, met onder meer een versnelde invoering van de 'dieselban', eveneens te realiseren binnen tien jaar.
Burgers werken mee
Het memorandum van Ringland, Ademloos en stRaten-generaal, dat onze verwachtingen oplijst, moet de ruggengraat vormen voor het nieuwe Antwerpse bestuursakkoord. We worden daarin gesteund door tientallen experts en duizenden burgers. De deelnemers aan het 10 Stoetenfestival van de Antwerpse burgerbewegingen gaven mee dat signaal.
Het goede nieuws is dat steeds meer burgers graag hun steentje bijdragen. Dat blijkt ook uit burgeronderzoeken als CurieuzeNeuzen en Straatvinken. Meten is weten, en dat is de basis voor actie en verandering. Om het met Manu Claeys van stRaten-generaal te zeggen: 'Burgers bepalen de richting, verkozenen het tempo.' Meer dan ooit hebben we moedige politici nodig die het tempo stevig opdrijven.
Een modal shift vergt een mental shift, bij politici én bij burgers. Met de overkapping van de Ring en een doorgedreven modal shift heeft Antwerpen het potentieel om uit te groeien tot de top drie van meest gezonde en leefbare stadsregio's in Europa. Dat vergt een ambitieus bestuursakkoord en een volgehouden inspanning van het nieuwe stadsbestuur, in nauwe samenwerking met alle gemeenten van de Vervoerregio én met de Vlaamse overheid. Samen met burgers, die heus meer willen dan alleen maar een bolletje rood kleuren, kan en moet dat lukken.
Peter Vermeulen, projectverantwoordelijke Ringland
Bron: De Standaard, 1/10/2018
Lees hier het memorandum van de Antwerpse burgerbewegingen Ringland, Ademloos en stRaten-generaal. Politieke reacties en een lijst van experts die onze aanbevelingen ondersteunen, vind je hier.