Overkap de noordelijke Ring gelijktijdig met de Oosterweelwerken
Rechteroever na de aanleg van de Oosterweelverbinding. Het viaduct aan het Sportpaleis verdwijnt. (Beeld: Lantis)
Burgerbewegingen overleggen na vergunning voor Oosterweel voort over bijkomende overkappingsvergunningen
Bron: persbericht Ringland, Ademloos, stRaten-generaal
Ringland, Ademloos en stRaten-generaal verwelkomen de omgevingsvergunning voor de Oosterweelverbinding. Mede door hun volgehouden inspanningen is het ontwerp waarvoor de Vlaamse regering zopas een vergunning toegekend heeft, alvast een forse verbetering tegenover de oorspronkelijke plannen. De Antwerpse burgerbewegingen vertrouwen erop dat verdere aanpassingen zullen volgen en dringen nu vooral aan op de volledige overkapping van de hele noordelijke Ring tijdens de geplande werkzaamheden voor Oosterweel. Meteen volledig overkappen is logisch, want veel goedkoper, efficiënter en beter voor de leefbaarheid.
De toekenning van de omgevingsvergunning voor de Oosterweelverbinding is een mijlpaal in het aanslepende dossier van de stremmende mobiliteit in Antwerpen en Vlaanderen. Sinds provinciegouverneur Camille Paulus in 1998 op een staten-generaal het idee lanceerde om de Antwerpse Ring rond te maken met een nieuwe Scheldekruising, zagen achtereenvolgens stRaten-generaal, Ademloos en Ringland het levenslicht. Alle drie hadden ze de bedoeling om de plannen ten gronde te verbeteren. Twee campagnes voor een volksraadpleging (2009 en 2016) maakten duidelijk dat ook burgers een andere aanpak wensten, waarbij ook de leefbaarheid en de gezondheid gegarandeerd zouden zijn.
Het ‘Toekomstverbond’, waar de drie burgerbewegingen in 2017 samen met de Vlaamse en de Antwerpse overheid en de BAM (nu Lantis) in stapten, bracht de definitieve kentering.
Manu Claeys van stRaten-generaal: ‘We zijn tevreden dat ons volgehouden engagement geleid heeft tot een veel beter ontwerp. Samen met de partners van het Toekomstverbond en vele stakeholders hebben we de voorbije drie jaar hard gewerkt om oplossingen en aanvaardbare compromissen te vinden voor knelpunten die onoverkomelijk waren voor de leefbaarheid. Het nieuwe ontwerp laat toe om de nieuwe verbinding duurzaam te integreren in de stad, met ruimte voor groenwinsten, met nieuwe kansen voor stadsontwikkeling en met oog voor de gezondheid.’
Fundamentele verbeteringen, dankzij de burgerbewegingen
In samenspraak met de burgerbewegingen, die dankzij het Toekomstverbond een plaats kregen aan de onderhandelings- en tekentafel, zijn er oplossingen gevonden voor enkele onaanvaardbare knelpunten in de oorspronkelijke plannen van de BAM:
- Sint-Annabos: de werf voor de Oosterweelverbinding op de linkeroever zal minder ruimte in beslag nemen, waardoor het bedreigde Sint-Annabos grotendeels gevrijwaard is.
- Noordkasteel: voor de werf op de rechteroever wordt minder beslag gelegd op de groene ruimte van het Noordkasteel. Door de aanpassing van de geplande wegeninfrastructuur zijn ook de meest waardevolle SAMGA-silo’s (historisch erfgoed) gevrijwaard van afbraak.
- Kanaaltunnels: door de tunnelkokers naast elkaar te leggen in plaats van ze te stapelen, wordt de bouw goedkoper.
- Schijnpoort: het verleggen van de ‘verbindingsweg’ maakt groene ruimte vrij die ten goede komt aan het toekomstige Ringpark Het Schijn.
- Groenendaallaan: het verleggen en verdiepen van het kruispunt maakt de verkeersafwikkeling overzichtelijker en veiliger en voorziet ook daar in meer groene ruimte voor het Ringpark Groenendaal.
- Fietstunnel onder de Schelde: de nieuwe Scheldetunnel krijgt een fietspad, dat bovendien mede op aandringen van de burgerbewegingen verbreed is van 4 naar 6 meter.
Nog verbeteringen mogelijk via bijkomende vergunningen
De huidige vergunning omvat een aantal elementen die op termijn nog zullen (moeten) wijzigen. Zoals aangegeven is er met Lantis al een akkoord bereikt om de ‘Verbindingsweg’ niet vlak achter de Ten Eekhovelei te leggen, maar aan de overkant van de Ring. Daarnaast zal ook het toekomstige systeem van gescheiden verkeer op de zuidelijke Ring een nieuwe aansluiting opleveren op de noordelijke Ring. Wellicht kan, uitgaande van de te realiseren ambitieuze modal split van 50% duurzame verplaatsingen tegen 2030, ook het aantal rijstroken ter hoogte van de Hollandse knoop nog beperkt worden.
Manu Claeys: ‘We blijven voort overleggen met Lantis en hebben vertrouwen in de belofte van de bouwheer dat hij nog wijzigende aanvragen zal indienen naargelang de werf vordert.’
Overkapping noordelijke Ring: bijkomende opdracht voor Lantis
Naast de noodzakelijke en verwachte wijzigingen aan de huidige vergunning dringen de burgerbewegingen aan op een uitbreiding van de opdracht van bouwheer Lantis. Ze zijn in overleg met Vlaams minister van Mobiliteit Lydia Peeters over een opdracht aan Lantis om verder onderzoek te doen naar de integratie van de drie ‘reserveprojecten’ Groen Hart Merksem-Luchtbal, Dam-Lobroekdok en Schijnpoort in de geplande Oosterweelwerken.
Die projecten zijn in 2018 binnen het al toegewezen leefbaarheidsbudget niet geselecteerd voor overkapping tijdens de eerste fase van de werken. Voorts moeten meteen de nodige innovatieve oplossingen geïntegreerd worden teneinde de ‘gaten’ in de overkapping tot het absolute minimum te beperken.
Peter Vermeulen van Ringland: ‘Het is zo logisch als wat, dat dergelijke extra overkappingsprojecten metéén gerealiseerd worden, tijdens de Oosterweelwerf zelf en niet pas daarna. Dat is niet alleen goedkoper, het maakt de werforganisatie ook eenvoudiger én het levert veel sneller de noodzakelijke leefbaarheidswinst op. Een volledige en simultane overkapping van de noordelijke Ring is ook essentieel voor het draagvlak bij de burgers.’
Wim van Hees en Dirk Avonts van Ademloos: ‘Een volledige overkapping houdt slechte lucht en lawaai onder de grond. Dat zorgt voor een aanzienlijke verbetering van de levenskwaliteit voor de omwonenden en leidt ook tot een optimale ontwikkeling van de longen van opgroeiende kinderen. Elke opening in het dak over de Ring laat lawaai en vervuilde lucht ontsnappen, waardoor de beloofde gezondheidswinst wordt verkleind, en dit voor vele toekomstige generaties Antwerpenaars.’
Werkbank Financiering: overkappen betekent winst
Het spreekt voor zich dat de maatschappelijke baten van een overkapping ruimschoots opwegen tegen de kosten: minder ziekenhuisopnames en overlijdens door luchtvervuiling, meer groen en dus een betere levenskwaliteit, mogelijkheden voor stadsontwikkeling, minder files, minder ongevallen, enzovoort. Een op te richten ‘werkbank Financiering’, opnieuw onder impuls van de burgerbewegingen en met vertegenwoordigers van de overheden en experts van de universiteiten, zal dat nog duidelijker in kaart brengen.
Die werkbank moet voor de hele overkapping een kosten-batenanalyse opmaken en financieringsmogelijkheden en terugverdienmodellen onderzoeken. Vervolgens zal ze een onderbouwd advies voorleggen aan de Vlaamse regering. Op basis daarvan kunnen alle deelprojecten van het Toekomstverbond op een geïntegreerde manier gepland en gerealiseerd worden binnen de termijnen die in 2017 vastgelegd zijn: het Routeplan 2030 en de ambitieuze modal shift daadwerkelijk tegen 2030, de hele overkapping uiterlijk tegen 2035, het Toekomstverbond als geheel tegen 2037.
Peter Vermeulen: ‘Alleen een dergelijk stappenplan zal burgers het vertrouwen geven dat de overkapping er effectief komt.’
Energie voor andere pijlers van het Toekomstverbond
De toekenning van de vergunning voor Oosterweel en de voorziene start van de werken moeten bij de partners van het Toekomstverbond nu ook de nodige energie vrijmaken om versneld werk te maken van de andere pijlers van dat akkoord van 2017. Niet alleen voor de overkapping van de zuidelijke Ring, ook voor het Haventracé en de modal shift moet er nog een tandje bij gestoken worden. Zie daarvoor ook de toelichting bij de positieve standpuntbepaling van de burgerbewegingen n.a.v. de vergunningsaanvraag in juli 2020 en het persbericht n.a.v. de online Roma-avond van Ringland in oktober 2020. Vanuit die optiek en opnieuw onder impuls van de burgerbewegingen, werken de partners van het Toekomstverbond momenteel aan een actualisering van dit akkoord.