Frans over Ringpark Noordkasteel
Ringland-antennes op verkenning in het toekomstige Ringpark Noordkasteel. (© Ringland)
Ringpark Noordkasteel wordt een mooie synthese van het havenlandschap enerzijds en de groene long rond de vijver aan de Hogere Zeevaartschool anderzijds, vindt Frans Geys, die als Ringland-antenne deelnam aan de werkbank van de ontwerpers van De Grote Verbinding. Anders dan in de oorspronkelijke plannen voor de Oosterweelverbinding blijft het een ruime groene zone. Daar hebben de burgerbewegingen een grote inbreng bij gehad.
In de oorspronkelijke plannen voor de Oosterweelverbinding zou het Noordkasteel, een groene zone tussen de Schelde en het Amerikadok vernoemd naar de vroegere vesting, grotendeels verdwijnen. Door de volgehouden inzet van Ringland en de andere burgerbewegingen werden die plannen grondig bijgestuurd. De Oosterweelknoop, het toekomstige op-en-afrittencomplex in het zuidelijke deel van de haven, schuift op naar het westen en de beide kanaaltunnels van de Oosterweelverbinding onder het Albertkanaal worden compacter. Het Noordkasteel zal zo grotendeels een groengebied blijven. De Oosterweelknoop wordt ook voor een groot deel overkapt.
De burgerbewegingen hebben er ook met succes voor geijverd dat de oudste, industrieel-archeologisch waardevolle SAMGA-silo niet gesloopt wordt.
Synthese
Het ontwerpteam heeft van het leefbaarheidsproject Ringpark Noordkasteel een mooie synthese gemaakt van het havenlandschap enerzijds en de groene long anderzijds. Het Zara Hadidplein, het Samgaplein en het Droogdokkenpark verbeelden het havenlandschap, terwijl de Noordkasteelvijver en z’n omgeving en het natte en droge landschap op de kap van de Oosterweelknoop de groene ruimte vormen.
De historisch waardevolle SAMGA-silo is door de volgehouden inzet van de burgerbewegingen gered van de sloop. (© Ringland)
De Noordkasteelvijver blijft bewaard. Het team besteedde veel aandacht aan het opnieuw zichtbaar maken van de contouren van de historische vesting. Het waterlandschap wordt doorgetrokken op de kap van de deels overkapte Oosterweelknoop. Die waterpartij wordt gevoed met regenwater en met lekwater uit de tunnel van de knoop. Dat water kan indien nodig worden afgevoerd naar de vijver of naar het moerasgebied rond de Oosterweelkerk.
Dat kerkje wordt opgewaardeerd. Een concrete invulling is er nog niet, maar het neemt in het ontwerp een prominente plaats in. De kerk wordt bereikbaar via een grasland boven op de kap van de Oosterweelknoop. Rond de kerk wordt een moeraslandschap aangelegd.
De ruimte voor het SAMGA-gebouw wordt een zogenoemd mineraal plein, aan de kant van de Royerssluis afgeboord met een groene zachte helling. De Oosterweelsteenweg wordt een parkboulevard, met bomen aan beide kanten van de weg.
De vijver van het Noordkasteel en het Oosterweelkerkje, nu nog goed verstopt achter bomen. (© Ringland)
Scheldedijk
In de voorontwerpfase kregen gaandeweg, via 'onderzoekend ontwerpen', ook enkele pijnpunten een oplossing. In het kader van het Sigmaplan (het overheidsproject dat het risico op overstromingen rond de Schelde moet verkleinen) wordt de Scheldedijk verhoogd. De dijk zou ook breder worden, waardoor de waardevolle begroeiing langs de vijver zou verdwijnen. De ingenieurs van de Vlaamse Waterweg hebben nu een nieuw ontwerp gemaakt voor een ‘tuimeldijk’, die wel hoger is maar niet breder. Daarbovenop komt (opnieuw) een fietspad, evenals een groene weide. Het fraaie zicht vanop de Scheldedijk wordt helemaal gevaloriseerd.
Andere kwesties zijn nog in onderzoek, zoals de bestemming van het SAMGA-gebouw. Wordt het een energie-hub? Of is er mogelijkheid voor stadslandbouw?
Parking
Aan het begin van het ontwerpproces verkenden we met enkele Ringland-antennes (de vrijwilligers die deelnamen aan de projectwerkbanken en werkateliers) het hele projectgebied. Vervolgens zaten we maandelijks online samen met het ontwerpteam Viganò-Grafton-MAARCH en vele andere betrokken instanties. De Ringlanders hebben op twee punten sterk gewogen op het voorontwerp.
In de eerste plannen stond het Samgaplein uitgetekend als een parking voor de Hogere Zeevaartschool en voor touringbussen. De ontwerpers hebben onze bezwaren ter harte genomen en de parking voor de school verplaatst naar het terrein van de school zelf. Daar worden de auto’s aan het zicht onttrokken door een groenscherm, zodat het zicht op het beschermde monument gevrijwaard blijft. De touringbussen blijven (voorlopig?) op het Samgaplein.
Impressie van de verhoogde wandeldijk. (© Ontwerpteam Ringpark Noordkasteel)
Samgadok
Een tweede item dat voor ons belangrijk is, is de toekomst van het Samgadok. Oorspronkelijk zou dit kleine dok naast het SAMGA-gebouw, haaks op het Amerikadok, als een afgesloten, ondiepe waterpartij blijven voortbestaan. Door de verschuiving van de Oosterweelknoop wordt het echter mogelijk om er (opnieuw) een echt dok van te maken, dat verbonden is met het Amerikadok. Op geregelde tijdstippen of permanent kan er dan bijvoorbeeld een historisch schip aanleggen, wat een meerwaarde voor de site zou betekenen.
Ook in de toekomst blijven we deelnemen aan het participatietraject, als zal het overleg niet meer maandelijks georganiseerd worden.
Frans Geys is al jaren een actieve vrijwilliger in de Antwerpse burgerbewegingen, onder meer voor het behoud van het Sint-Annabos op Linkeroever. Samen met Ringland-antennes Raf Van Gysel, Roel De Ryck, Koen Vande Sompele en Livinus Pelgrims nam hij het voorbije jaar deel aan de werkbank Noordkasteel.
Wil jij je ook engageren in of voor onze burgerbeweging? Mail info@ringland.be.
- Bekijk het ontwerp van Studio Paola Vigano, Grafton Architects en MAARCH voor Ringpark Noordkasteel.
- Lees ook Wat is de bedoeling van de zeven Ringparken?
- Lees ook Lief over Ringpark Het Schijn.
- Lees ook Robin over Ringpark Lobroekdok.
- Lees ook Koen over Ringpark Groenendaal.