Peter over 2020 en hoe het verder moet

woensdag 16 december 2020
De werking van de burgerbewegingen ging online.

‘Straf om te zien hoe Peter enkele jaren geleden met een kleine schets rondliep waarin hij aantoonde wat een overkapping teweeg zou brengen voor de stad Antwerpen, en dat hij vandaag staat aan te wijzen welke eerste realisaties er in de eerste tijd zullen komen. Formidabel.’ Dat mailde Karel naar Ringland na onze online Roma-avond. ‘Ook geweldig om te zien hoeveel mensen zich daarvoor hebben ingezet en hoezeer dit project gedragen wordt. Dit blijkt steeds meer hét stedenbouwkundig project van de eeuw, waarin een heel nieuwe benadering van stedenbouw en van de aanleg van een omgeving naar voren komt.’ Bij Ringland vinden we het heel fijn om deze en gelijkaardige reacties te mogen lezen! Maar wat denkt Peter Vermeulen zélf van de realisaties in het veelbesproken jaar 2020? We vroegen hem de balans op te maken voor onze blog.

‘‘

Het jaar 2020 zal in het collectieve geheugen blijven hangen als ‘het coronajaar’ dat heel de wereld in zijn greep hield. Ook voor Ringland was dit coronajaar bijzonder. Naar aanleiding van drie jaar Toekomstverbond formuleerden de drie Antwerpse burgerbewegingen Ademloos, Ringland en stRaten-generaal begin 2020 hun bekommernissen over de trage voortgang van de gemaakte afspraken om de hele Antwerpse Ring te overkappen, en zo aan een gezonde, groene, leefbare en bereikbare stad te bouwen. In januari werden we al eens ontvangen op het kabinet van Vlaams minister van Mobiliteit Lydia Peeters (foto) en op vrijdag 13 maart zouden we haar onze nota ‘Vier mijlpalen voor de Vlaamse regering’ overhandigen. Die dag ging echter de lockdown in, en onze afspraak kon niet doorgaan.

Ontvangst van de burgerbewegingen op het kabinet-Peeters.

In die nota somden we de stappen op die de Vlaamse regering tijdens deze legislatuur zou moeten zetten om de afspraken van het Toekomstverbond te kunnen realiseren. Wat nu beslist wordt, bepaalt immers de planning voor de volgende tien jaar. Wij vroegen en vragen de regering om de hele noordelijke Ring volledig te overkappen tijdens fase 1 van de Oosterweelverbinding en ervoor te zorgen dat de overkapping van de zuidelijke Ring (fase 2) daar naadloos op aansluit. Voorts moet er werk gemaakt worden van het Haventracé en moeten de nodige initiatieven genomen worden voor de realisatie van het Routeplan 2030 en de modal shift 50/50. We vroegen de Vlaamse regering ook om nog deze legislatuur het financiële kader uit te zetten voor deze deelprojecten. Die vier mijlpalen gelden nog altijd. Dat het gesprek met de minister in maart niet is kunnen doorgaan, wil echter niet zeggen dat we hebben stilgezeten.

Vergunning voor Oosterweel mét bedenkingen

Eind april 2020 diende Lantis de vergunningsaanvraag voor de Oosterweelverbinding in. Samen met Ademloos en stRaten-generaal heeft Ringland beslist om daar geen bezwaar tegen in te dienen, maar wél een aantal essentiële bedenkingen te formuleren. Zo vinden de burgerbewegingen dat dat nieuwe stuk autoweg meteen overkapt moet worden en niet pas over tien jaar. Dat is efficiënter, goedkoper en beter te organiseren. 

In november is de vergunning voor de Oosterweelverbinding goedgekeurd, en inmiddels heeft de regering, mede onder onze impuls, aan Lantis gevraagd om na te gaan of de Oosterweelverbinding meteen bij de aanleg wel degelijk overkapt kan worden. Wij zijn hoopvol dat dat onderzoek positief wordt afgerond. 

De gaten

Ook de discussie over de gaten in de overkapping loopt nog altijd. Om een bouwvergunning te krijgen moest Lantis een positief veiligheidsadvies hebben van de tunnelautoriteiten. Inmiddels kreeg de werkbank R1-Zuid een toelichting over dat veiligheidsrapport, een indrukwekkende presentatie met simulaties, filmpjes, details van uitvoering enzovoort. Over een aantal moeilijke punten zoals de Oosterweelknoop aan het Noordkasteel en de Hollandse Knoop in Borgerhout wordt nog verder nagedacht. Wij zijn daar samen met de mensen van ’t Schijnverbond bij betrokken. Om de veiligheid te verhogen zijn er volgens ons alleszins nog aanpassingen mogelijk aan het concept, de locatie van de op- en afritten, de weefbewegingen, en aan wat ruimtelijk en bouwtechnisch haalbaar is. 

Voor de vlotte aansluiting tussen de R1-Zuid en de R1-Noord en de overgang van gescheiden naar niet-gescheiden verkeer worden inmiddels ook de eerste ontwerpvoorstellen getekend. Verschillende andere deelprojecten in Borgerhout liggen daar in de buurt, zoals het Ringpark Groene Vesten, de verplaatsing van de verbindingsweg van de Ten Eeckhovelei naar de kant van het waterzuiveringsstation, de knoop met de E313 enzovoort. De bedoeling is om die zaken in zijn geheel te bekijken en waar kan bij te sturen. 

Geluidsoverlast

Bij aanvang van het Toekomstverbond hebben de Vlaamse regering en de stad Antwerpen een budget van 1,25 miljard euro vrijgemaakt voor de leefbaarheidsprojecten naast de Ring. Dat was toen veel geld, vandaag blijkt het soms een hinderpaal. Want wat vandaag mankeert, is het vooruitzicht op de financiering van de volledige overkapping. 

Veel projecten kunnen pas zinvol gerealiseerd worden, als die overkapping er op termijn komt. Denk bijvoorbeeld aan de geluidsbermen aan de Tuinwijk (foto) of in Deurne-Noord. Die vormen een tijdelijke oplossing voor een acuut probleem. Maar het is de vraag of dat ook een oplossing op de lange termijn is. Zelfs op korte termijn blijkt dat die nieuw geplaatste bermen en schermen de geluidsoverlast onvoldoende verminderen voor de omliggende wijken. Met de volledige overkapping van de Ring zou dat probleem vanzelf verdwijnen. 

Geluidsscherm in de Tuinwijk.

Een ander voorbeeld is het ontwerp voor de Spaghettiknoop. Daar zijn heel grote stappen gezet om tot een geïntegreerd, kwaliteitsvol ontwerp te komen, met een multimodaal verkeersknooppunt en veel nieuw groen. Maar tot op vandaag blijft de zuidelijke Ring dat gebied doormidden snijden als een open riool. De ontwerpers kunnen daar voorlopig geen oplossing voor zoeken, omdat daar tot op heden geen middelen voor voorzien zijn.

Werkbank Financiering met Universiteit Antwerpen

Een belangrijke vraag aan de Vlaamse regering was en is dus om werk te maken van de financiering op de langere termijn van de volledige overkapping van de Ring. Als wij daarvoor pleiten, rijst vaak de vraag wie dat gaat betalen. Tot nu toe zag men dat altijd als kosten, terwijl het eigenlijk een investering is in betere volksgezondheid. Corona heeft alleszins nog maar eens aangetoond dat er nood is aan meer zuivere lucht in de stad, aan minder lawaai, en aan meer ruimte en groen (foto)De baten van de volledige overkapping van de Ring zijn groter dan de welzijns- en gezondheidskosten zonder overkapping. 

Boelaerpark tijdens de lockdown.

De keuze om de volledige overkapping van de Ring te financieren kan niet langer worden uitgesteld. Minister Peeters heeft inmiddels toegezegd om in 2021-2022 een ‘werkbank Financiering’ te organiseren, als voorbereiding op een regeringsbeslissing nog tijdens deze legislatuur. 

Overigens is een gunstig neveneffect van de pandemie dat iedereen nu ook beseft dat we als samenleving ons verplaatsingsgedrag grondig kunnen wijzigen. Net dat is de doelstelling van het Routeplan 2030 en de modal shift. De werkbank Financiering zal niet alleen aanbevelingen doen om de overkapping van de Ring te financieren, maar ook over de modal shift. Om die werkbank voor te bereiden zijn we volop in overleg met de Universiteit Antwerpen, die mee aan de kar trekt om dat besluitvormingsproces zorgvuldig voor te bereiden.

Evaluatie Toekomstverbond

Het Toekomstverbond is in 2017 ondertekend en is toe aan een tussentijdse evaluatie. We overleggen momenteel met alle partners om de werking kritisch te evalueren, terug te blikken op wat toen afgesproken is, wat daadwerkelijk wel of niet gebeurd is, en waar bijgestuurd moet worden. Iedereen is het erover eens dat het Toekomstverbond een uitgebalanceerd plan was en dat de grote lijnen van toen nog altijd gelden, maar dat er ook nood is aan een meer concrete invulling en uitwerking van de timing, de fasering, de financiering enzovoort. De lijnen voor de toekomst moeten nu getrokken worden. We hopen met dat geactualiseerde engagement naar buiten te kunnen komen tegen de vierde verjaardag van het Toekomstverbond, in maart 2021.

In 2020 is er in veel dossiers een grote vooruitgang geboekt. Enkele voorbeelden zijn het ontwerp en de uitvoering van het landschapspark op Linkeroever, de definitieve redding van de Samga-torens aan het Noordkasteel (foto), het verbeterde ontwerp aan de Groenendaallaan, het ontwerp van de groene nerven die de Ringzone zullen verbinden met de stad, de fietsbrug over de Schelde waarover een beslissing is gevallen enzovoort. De impact van de burgerbewegingen is aantoonbaar. 

Samga-torens.
Online

In 2020 hebben we vanwege corona ook heel onze werking moeten aanpassen, wat extra energie gevergd heeft. Maar het heeft ook mooie initiatieven opgeleverd: drie webinars met Ademloos en stRaten-generaal, onze denkdag voor de Ringland Academie en betrokken vrijwilligers, de antennewerking rond de Ringparken met onder meer de fietstochten in de zomer, de online Roma-avond gepresenteerd door Maud Vanhauwaert (foto), de start van het burgerplatform Zorro in de zuidoostrand in het kader van de modal shift in de Vervoerregio, de verdere groei van het mobiliteits- en leefbaarheidsonderzoek Straatvinken, de inzet van de Ringland Academie in de werkbanken enzovoort. 

Online Roma-avond met Maud Vanhauwaert.

Ook al hebben we elkaar niet veel live gezien – online des te meer – de dynamiek en de inzet zijn nooit verminderd. Voor 2021 wensen we iedereen van harte evenveel inzet, engagement en positieve resultaten. Want Ringland moet er komen, meer dan ooit.

’’

Op ‘Ringland blogt’ laten we geregeld Ringlanders aan het woord over het reilen en zeilen van onze burgerbeweging. Het verhaal van Peter werd opgetekend door vrijwilliger Stefaan Vermeulen.